20 nov Over de grenzen
Wat is de taak van een serieuze CWO-gecertificeerde vaarschool? Degelijke cursussen laten geven door toegewijde en kundige instructeurs.
Maar is dat het hele verhaal? Nee, want zelfgenoegzaamheid ligt altijd op de loer en leidt tot routine en verlies van scherpte. Lauweren, zo vinden ze bij TipTopSailing, zijn niet om op te rusten maar vertrekpunten voor verbetering. Vandaar dat er onder TSS-instructeurs steeds discussie is over vormen van kennisoverdracht, over omgang met bijzondere weeromstandigheden en de meerwaarde van bepaalde plekken voor oefening. En dwars door dat alles heen gaat het steeds over voeling met de wensen van cursisten.
Daarbij verandert er regelmatig iets van belang in het vaargebied. Soms is de Haringvlietbrug van slag en kun je er dagenlang niet door. Of Telecom husselt met marifoonkanalen. Of Rijkswaterstaat verlegt betonning, wijst een gebied aan als ankerplaats of als natuurgebied. En wat te denken van het Kierbesluit (na 2018 open houden van de Haringvlietsluizen ten behoeve van vismigratie)? Hoeveel zal het verval op het Haringvliet (gem. 30 cm) veranderen? Een paar jaar geleden wilde ik ’s ochtends vertrekken uit Middelharnis, maar was door de eb muurvast aan de grond geraakt. Mooie gelegenheid voor cursisten om te bedenken hoe je een boot naar dieper water krijgt. Maar wat als het getijverschil straks een halve meter wordt? Geen zaken die je als vaarschool kunt negeren.
Hoe proactief moet een vaarschool daarbij zijn? Volgens opleider Ruud van der Zee van TipTopSailing mag een vaarschool daar ver in gaan. Bijvoorbeeld tijdens de jaarlijkse voor- en najaarstochten op zee. Dan brengt hij groepen instructeurs bewust buiten hun comfortzone door ze in omstandigheden te brengen die wij allemaal liever uit de weg zouden gaan: harde wind, mist, verkeersdrukte, extreem smalle getijvensters, felle stromingen op onmogelijke plekken. Liefst bij nacht en ontij, kou en vermoeidheid. Daarbij loopt hij zelf soms aan de grond of raakt in discussie met de kustwacht over de grenzen tussen regels en goed zeemanschap. Dat zijn vaak heftige ervaringen. Met als opbrengst dat instructeurs de zee, zichzelf en elkaar veel beter leren kennen. Onmisbare kennis die hen kundiger en steviger maakt.
Je kunt als vaarschool op nog een andere manier proactief zijn: een reactie van autoriteiten uitlokken door regels te overtreden uit hoofde van goed zeemanschap. Dat deed Ruud van der Zee met zijn Gipsy afgelopen nazomer. Een aantal deelnemers aan het TSS Denemarkenflottielje lag nog in Cuxhaven te wachten op goed weer voor de terugkeer naar Nederland. Een voorspelling van naar noordwest ruimende wind lokte Gipsy en Aurelius naar zee. Ze zouden boven het VSS blijven en het pas bij Borkum haaks oversteken; haaks, zoals streng is voorgeschreven. Op die verwachting vertrokken beide jachten na een overnachting op Helgoland over bakboord naar Terschelling. Maar de wind ruimde niet, integendeel. Zelfs Borkum bleek nauwelijks bezeild. Gipsy zeilde noodgedwongen onder een kleine hoek de west gaande verkeersbaan van het Duitse verkeerscheidingsstelsel binnen, Aurelius in haar kielzog.
Goed, in die verkeersbaan zeilden de jachten nog met de verkeersrichting mee. Maar ze zakten onhoudbaar door de middenberm, raakten in de oost gaande baan en zeilden toen schuin tegen de verkeersrichting in. Spookvaarders met hun AIS-uitlezingen duidelijk zichtbaar op radarschermen van de Duitse kustwacht. Duidelijk in flagrante overtreding.
Toch volgden er geen strenge Duitse vermaningen over de marifoon. En evenmin werd Ruud van der Zee die avond op Borkum in de boeien geslagen of beboet. Waarom niet? Begreep de Duitse kustwacht dat zeiljachten bij westenwind daar vanwege een voorschrift geen mijlen hoogte en zo het getij willen verspelen en daardoor bij harde wind een nacht op zee moeten blijven? Of gaf de doorslag dat de twee jachten in de verkeersbaan geen enkele tegenligger hadden gehinderd of zelfs maar verontrust? Feit is dat de Duitse kustwacht vergevingsgezind lijkt zijn voor wie zich op goede gronden niet strikt aan de regels houdt. En dat is belangrijke informatie voor een bedrijf dat flottieljes op de Oostzee organiseert.